De zaak Edgardo Mortara was een beroemde historische gebeurtenis die in de jaren vijftig en zestig internationale aandacht trok in een groot deel van Europa en Noord-Amerika. Betreft de inname in de toenmalige pauselijke staat , tijdens het Italiaanse Risorgimento , door de kerkelijke autoriteiten, van een 6-jarig kind uit zijn joodse familie , die plaatsvond op 23 juni 1858 , gevolgd door zijn overplaatsing naar Rome onder voogdij van paus Pius IX, om katholiek opgevoed te worden. Ondanks de wanhopige en herhaalde verzoeken van de ouders om het kind terug te krijgen, weigerde de paus hem altijd terug te geven. Dit hielp om in de publieke opinie, zowel in Italië als in het buitenland, het beeld te creëren van een anachronistische pauselijke staat die de mensenrechten niet respecteert in het tijdperk van liberalisme en rationalisme , waartegen het gepast zou zijn geweest als de Savoye militair zou ingrijpen.
Het kind, geboren op 27 augustus 1851 in een joods gezin in Bologna , werd in zijn eerste levensjaar zonder medeweten van zijn ouders gedoopt door de meid Anna Morisi, die meende dat hij het risico liep te overlijden als gevolg van een ziekte ; toen eind 1857 de inquisiteur van Bologna, pater Pier Feletti, het verhaal hoorde, verordende de Heilige Inquisitie dat deze actie Edgardo onherroepelijk tot katholiek had gemaakt, en aangezien de wet van de pauselijke staten voorzag in het verbod op mensen van andere religies toen ze christenen opvoedden, verloren de ouders van het kind het ouderlijk gezag. De politie drong het huis van de familie Mortara binnen en nam Edgardo mee, die buiten zijn familie van herkomst op een katholieke kostschool opgroeide en later priester werd.
Toen de zaak van het ontvoerde kind uitlekte, verspreidde het nieuws zich al snel naar het buitenland, wat verontwaardiging veroorzaakte voor het gevoel van menselijkheid en een internationaal schandaal.
De zaak Mortara, voor een door de Italiaanse geschiedschrijving onderschatte en vergeten periode, kreeg een nieuwe weerklank na het boek Prigioniero del Papa Re van de historicus David Kertzer, maar vooral na de beslissing van paus Johannes Paulus II om Pius IX in 2000 negatief te zaligverklaring het beïnvloeden van relaties met Joodse organisaties [1] .
Geschiedenis
De ontvoering van het kind
Op de avond van 23 juni 1858 verscheen de politie van de pauselijke staat , die toen nog Bologna omvatte , aan de deur van de joodse familie van Solomon Momolo Mortara en zijn vrouw Marianna Padovani om de zesde van hun acht kinderen, Edgardo, op te halen. (die de hele tijd zes jaar oud was) en hem naar Rome vervoeren waar hij door de kerk zou worden opgevoed.
De politie handelde op bevel van de Heilige Inquisitie , onderschreven door paus Pius IX [2] . Vertegenwoordigers van de kerk meldden dat een katholieke meid van de familie Mortara, de 14-jarige Anna Morisi, de kleine Edgardo [3] had gedoopt tijdens een ziekte, in de overtuiging dat als hij stierf, hij in het ongewisse zou belanden . Edgardo's doop maakte hem een christen en volgens de wetten van de pauselijke staat kon een joods gezin geen christen grootbrengen. De wetten van de pauselijke staat stonden christenen niet toe om voor joden te werken of joden om in de huizen van christenen te werken [4]zelfs als de wet grotendeels werd genegeerd [3] . Morisi zelf zou, volgens wat Mortara meldde, zes jaar later instructies hebben gekregen om Edgardo's jongere broer, Aristide, die ook ernstig ziek was, in het geheim te dopen; Morisi weigerde dit echter te doen en noemde als reden het feit dat ze iets soortgelijks had gedaan voor Edgardo in de overtuiging dat hij het niet zou overleven, en wilde de fout niet herhalen [4] . Deze indirecte bekentenis van hem bracht, ongeveer zes jaar te laat, de kerkelijke autoriteiten op de hoogte van het feit dat Edgardo Mortara was gedoopt zonder medeweten van zijn ouders [4] .
Het kind werd naar Rome gebracht in het huis van de catechumenen [5] , een instelling die werd opgericht voor gebruik door joden die zich tot het katholicisme bekeerden [3] en die werden onderhouden met de opbrengst van belastingen die werden opgelegd aan de synagogen van de pauselijke staat [3] [6 ] . Zijn ouders mochten hem een aantal weken niet zien en toen ze hem in oktober mochten zien, konden ze het niet alleen [7] , in die paar momenten die hem waren toegestaan om te bezoeken, kon de jongen zijn moeder in vertrouwen nemen " Weet je, 's avonds reciteer ik nog steeds het Shema Israel"('Luister naar Israël: de Heer is onze God ...' - Deut. 6,4), andere bezoeken werden niet langer toegestaan [8] tot 1870. Pius IX nam een persoonlijke interesse in geschiedenis en alle beroepen op Chiesa, voor de terugkeer van het kind naar zijn ouders, werden afgewezen.
Internationale reacties
De zaak kwam zowel in Italië als in het buitenland naar voren . In het Koninkrijk Sardinië , dat toen een onafhankelijke staat was en een steunpunt van nationale eenwording, citeerden zowel de regering als de pers het incident om hun eisen voor de bevrijding van Italiaanse landen van de tijdelijke invloed van de pauselijke staat kracht bij te zetten.
De protesten werden gesteund door Joodse organisaties en door Britse , Amerikaanse , Duitse en Franse politieke en intellectuele figuren ; het was in Parijs dat de episode, gecombineerd met andere antisemitisme -daden door de kerk en door figuren uit de katholieke wereld, het startpunt was voor de geboorte van de Universele Israëlitische Alliantie [7] . Maar er was ook kritiek van katholieken. De Franse abt Delacouture, hoogleraar theologie, publiceerde in de krant Journal des débats van 15 oktober 1858een verontwaardigde analyse van de zaak, waarin hij klaagde dat de ontvoering van het kind Mortara was gedaan "in strijd met de wetten van religie, evenals die van de natuur".
Het duurde niet lang voordat de regeringen van deze landen zich bij het koor voegden van degenen die om Edgardo's terugkeer naar zijn ouders vroegen. De vorige Montel-zaak werd ook genoemd , die plaatsvond in 1840 onder paus Gregorius XVI , die anders werd opgelost omdat de ouders Franse staatsburgers waren [9] . De Franse keizer Napoleon III protesteerde ook , ondanks zijn garnizoenen die de paus toestonden de status-quo in Italië te handhaven [10] .
Pius IX verzette zich tegen dergelijke oproepen, voornamelijk van protestanten , atheïsten en joden. Toen een delegatie van vooraanstaande Israëlieten Edgar in 1859 ontmoette , zei hij: 'Het interesseert me niet wat de wereld ervan vindt.' Verder noteerde hij in zijn gedenkteken: «Toen ik door Pius IX werd geadopteerd, riep de hele wereld dat ik een slachtoffer was, een martelaar van de jezuïeten. Maar ondanks dit alles, ik was de Voorzienigheid zeer dankbaar die me had teruggebracht naar de ware familie van Christus, ik leefde gelukkig in San Pietro in Vincoli en in mijn nederige persoon handelde de wet van de kerk, ondanks keizer Napoleon III , Cavour en van de andere groten van de aarde. Wat blijft er van dit alles over? Alleen de heroïsche " non possumus"van de grote paus van de Onbevlekte Ontvangenis ". [11] In een andere bijeenkomst nodigde hij Edgardo uit om te laten zien dat de jongen gelukkig was onder zijn hoede. In 1865 zei hij: "Ik had het recht en de plicht om te doen waarvoor ik deze jongen, en als ik het moest doen, zou ik het opnieuw doen.'
Volgens aanhangers van de juistheid van de pauselijke actie hadden zijn ouders, in strijd met een precieze wet van de pauselijke staat, een christelijke meid, Anna Morisi, ingehuurd die, toen ze het kind op het randje van de dood zag, hem in het geheim doopte. Slechts een paar jaar later, als gevolg van een reeks omstandigheden, onthulde het meisje het feit. De kerk verbood de doop van kinderen uit niet-katholieke gezinnen, maar voegde eraan toe dat het sacrament, zelfs tegen de wil van de ouders, op het moment van overlijden kon worden toegediend. De zaak Mortara ging door deze leerstellige tegenstellingen en in deze situatie sprak de paus zijn non possumus uit(we kunnen niet). Aangezien de doop religieus geldig is, was het vanuit katholiek oogpunt de plicht van de paus om het kind een christelijke opvoeding te garanderen, zonder rekening te houden met de onwetendheid van het kind toen hij de doop ontving, noch met het verlangen en de religiositeit van zijn gezin van herkomst. Er werd aanvankelijk een compromis gezocht met de Mortaras: ze probeerden hen te overtuigen om de jongen op een internaat in Bologna te laten: zo zou hij in contact blijven met de familie en zou hij op 17-jarige leeftijd vrij over zijn toekomst beslissen. Een overeenkomst met de ouders werd niet gevonden en in de zomer van 1858 werd het kind afgevoerd naar Rome. [11]
Effecten
De zaak Mortara verspreidde in Italië en in het buitenland het beeld van een anachronistische en respectloze pauselijke staat van mensenrechten in het tijdperk van liberalisme en rationalisme , en hielp de publieke opinie in Frankrijk en Groot-Brittannië te overtuigen van de wenselijkheid om de Savoye toe te staan oorlog te voeren tegen de pauselijke staat. Toen Bologna , aan het einde van de tweede onafhankelijkheidsoorlog , bij het koninkrijk Sardinië werd gevoegd , deden de Mortaras nog een poging om hun zoon terug te krijgen, maar dat lukte niet.
Epiloog
In 1867 trad Edgardo toe tot het noviciaat van de Lateraanse Reguliere Kanunniken . Na de verovering van Rome op 20 september 1870 probeerden de Mortaras opnieuw om hun zoon terug te krijgen, maar Edgardo weigerde terug te keren. Bij de verovering van Porta Pia , die een medaille voor moed verdiende, had ook de luitenant van de Bersaglieri Riccardo Mortara, de broer van Edgardo, gevochten. [12] Geconfronteerd met deze onverwachte positie, meldde de nieuwe commissaris van de stad zich aan in het klooster van San Pietro in Vincoli, vroeg de jongen om dat leven te verlaten en kreeg een nieuwe weigering [11]. Om aan verdere verzoeken te ontkomen, misschien ook op voorstel van Pius IX, verliet Edgardo de stad en ging eerst naar Tirol en vervolgens naar Frankrijk [7] . [11]
Het jaar daarop stierf zijn vader Momolo. In Frankrijk werd Edgardo op drieëntwintigjarige leeftijd tot priester gewijd en nam hij de naam Pius aan. Hij werd als missionaris naar steden als München , Mainz en Breslau gestuurd om joden te bekeren, maar met weinig succes. Hij leerde negen talen spreken, waaronder Baskisch . Tijdens een reeks conferenties in Italië herstelde hij de contacten met zijn moeder en broers en probeerde hen te bekeren [7] . In 1895 woonde hij de begrafenis van zijn moeder bij en twee jaar later was hij in de Verenigde Staten , maar de aartsbisschop van New Yorkhij liet het Vaticaan weten dat hij zich zou verzetten tegen de pogingen van Mortara om joden op Amerikaanse bodem te evangeliseren en dat zijn gedrag de Kerk in verlegenheid bracht. Mortara stierf op 11 maart 1940 in Luik , na enkele jaren in een klooster te hebben doorgebracht [13] .
Oorzaak van de zaligverklaring van Pius IX
In het eerder genoemde memorandum ten gunste van de zaligverklaring van Pius IX, ook genoemd in een verontschuldigende sleutel door Vittorio Messori [11] , schrijft Mortara dat hij enkele weken na zijn ontvoering door de pauselijke garde en zijn vertaling in Rome bezoek kreeg van zijn ouders, maar die volgens hem niet terug wilden naar de familie als gevolg van een "bovennatuurlijke genade" die hem tegenhield [4] ; bovendien, als verder bewijs dat Mortara voor deze "genade" aanvoerde, meldde hij dat hij een bezoek van zijn ouders had gekregen nadat hij een mis in Alatri had opgedragen en dat hij zo bang was dat hij zijn toevlucht zocht onder de soutane van een priester [4] , ja om de . te overtuigenbisschop van de stad om hem in hechtenis te houden om "ontvoering door zijn ouders te voorkomen" [4] .
Deze uitspraken worden beoordeeld door Edgardo's achterkleindochter, Elèna Mortara, in een interview met Confronti , als een voorbeeldig geval van conditionering die dit zesjarige kind in de ontwikkelingsfase heeft ondergaan: psychologisch, existentieel, religieus geweld' [7] , waarop werd gezegd dat zijn joodse familie "onwaardig" was hem als katholiek op te voeden (zozeer zelfs dat ze het als een gunst en niet als een recht beschouwden om hem weer te zien: Heiligheid niet alleen met de schijn van nederige smeekbeden, maar met openhartigheid van degenen die denken dat ze onderdrukt zijn door een willekeurige daad, hem vragen om gerechtigheid te krijgen " [7] ), en van wie alle familie-, sociale en psychologische verwijzingen werden verwijderd [7] ]en dat zelfs toen hij opgroeide, hij zich niet realiseerde hoeveel misbruik hem en zijn familie werd aangedaan vanwege de "katholieke opvoeding die hij ontving" [7] waardoor hij "een plan van de voorzienigheid zag in zijn toestand als geadopteerde zoon" door Pius IX "» [7] .
Meer in het algemeen was de zaak Mortara niet alleen een terugkerend onderwerp van de antipaapse controverse, maar ook een van de belangrijkste redenen voor verzet (ook van katholieke zijde [14] ) tegen de zaligverklaring van Pius IX [5] , die de plaats in 2000 .
culturele invloed
Op basis van het boek geschreven door David Kertzer , gevangene van de pauskoning , wilde Steven Spielberg een film maken met de titel The Kidnapping of Edgardo Mortara . De opnames zouden in Bologna beginnen , maar op 21 februari 2017 veranderde de regisseur van gedachten en verwierp hij de Emiliaanse hoofdstad. [15] . Nadat hij vernam dat de Amerikaanse regisseur het project had stopgezet, omdat hij geen acteur kon vinden die geschikt was voor de rol van Edgardo als kind, raakte regisseur Marco Bellocchio in 2020 geïnteresseerd in het project, gebaseerd op een onderwerp dat hij zelf schreef tijdens de lockdown . na de COVID-19 pandemie .[16]
Opmerking
- ^ Controverses nieuw leven ingeblazen door de beslissing om Pius IX zalig te verklaren, vgl. Waarom Wojtyła geen heilige is, op topics.repubblica.it , 24 april 2014.
- ^ Michael Allcock en David Rabinovitch, The End of the Inquisition , Secret Files of the Inquisition , pbs.org , Public Broadcasting Service , mei 2007.
- ^ a b c d Dawkins , blz. 169-172 .
- ^ a b c d e f Edgardo Levi - Mortara 's getuigenis voor de zaligverklaring van Pius IX , in Agenzia ZENIT , 20 september 2000. Ontvangen 24 december 2011 (gearchiveerd van het origineel op 30 mei 2009) .
- ^ a b Claudio Rendina, Little Edgardo, de Jood ontvoerd door de paus en verdedigd door Cavour , in la Repubblica , 28 september 2008. Ontvangen 24 december 2011 .
- ^ De contrareformatie - paus Paulus IV en zijn anti-joodse bul - vervolgingsmaatregelen , op morasha.it . Ontvangen 24 december 2011 .
- ^ a b c d e f g h i David Gabrielli, Edgardo Mortara ontvoerd met de zegen van Pius IX , in Confronti , maart 2000 (gearchiveerd van het origineel op 9 april 2012) .
- ^ Het waargebeurde verhaal van Edgardo Mortara het kind ontvoerd met de zegen van Pius IX , op cristianesimo.it , interview door David Gabrielli met Elena Mortara, achterkleindochter.
- ^ Da Silva , blz. 21 .
- ^ Cornwell , blz. 151 .
- ^ a b c d en Messori .
- ^ Ori, Perich , p. 75 .
- ^ Brechenmacher , p. 113 .
- ^ Marco Politi, Maar Pius IX op de altaren zal de gelovigen verdrijven , op repubblica.it . Ontvangen 24 december 2011 .
- ^ Dietrofront Spielberg: het verhaal van Mortara is niet meer opgenomen in Bologna , op bologna.repubblica.it .
- ^ Biecht: Marco Bellocchio zal een film regisseren over de ontvoering van Edgardo Mortara , op badtaste.it , 20 juli 2020. Ontvangen op 20 juli 2020 .
Bibliografie
- ( DE ) Thomas Brechenmacher, Der Vatikan en die Juden. Geschichte einer unheiligen Beziehung vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart , München, Beck, 2005, ISBN 3-406-52903-8 .
- John Cornwell , De paus in de winter , New York, Viking Press, 2004, ISBN 0-670-91572-6 .
- Richard Dawkins , The God Delusion , Londen, Transworld Publishers, 2006 , ISBN 0-593-05548-9 .
- David I. Kertzer, gevangene van de paus-koning , Milaan, Rizzoli, 2004 [1997] , ISBN 88-17-00805-2 .
- Francesco Jussi , verdediging van zijn vader Pier Gaetano Feletti, beschuldigd als inquisiteur van het Heilig Officie van de ontvoering van het kind Edgardo Mortara , Bologna, 1860.
- Vittorio Messori , I, het joodse kind ontvoerd door Pius IX , Milaan, Mondadori, 2005, ISBN 88-04-54531-3 .
- Pier Damiano Ori en Giovanni Perich , De koets van San Pietro , Milaan, New Editorial, 1983.
- Daniele Scalise , De zaak Mortara. Het waargebeurde verhaal van het door de paus ontvoerde joodse kind , Milaan, Mondadori, 1996, ISBN 88-04-41523-1 .
- ( FR ) Gérard da Silva, L'Affaire Mortara et l'antisémitisme chrétien , Éditions Syllepse, 2008, ISBN 978-2-84950-186-3 .
Gerelateerde items
Andere projecten
Wikimedia Commons bevat afbeeldingen of andere bestanden over de zaak Edgardo Mortara
Externe links
- Verzameling van verontschuldigende artikelen over de ontvoering van Mortara , op kattoliko.it . Ontvangen op 13 december 2006 (gearchiveerd van het origineel op 27 september 2007) .
- "Gevangene van de paus koning". Recensie van het boek op de BUR-website , op bur.rcslibri.corriere.it .
- Een kleine Augustijner neofiet? Edgardo Mortara, van joods kind tot katholieke priester , op centroculturaleagostiniano.it .
All Rights Reserved © 2022